بورسهای جهان عموما با سرعتی باور نکردنی نسبت به بازارهای دیگر به اخبار سیاسی واکنش نشان میدهند و بسیاری از خبرهای سیاسی قبل از اینکه منتشر شوند در تالارهای بورس دهانبهدهان نقل میشوند.
شاید بهطور قاطع بتوان گفت که یکی از مهمترین بخشهای اقتصاد ایران که از جریان انتخابات تأثیر میگیرد، بورس تهران است. شاهد این مدعا شاخص بازار سهام است که تحتتأثیر هر رویداد سیاسی افزایش یا کاهش مییابد. همه این شواهد نشان میدهد که بورس تهران یکی از پایههای مهم در تحلیل وقایع انتخابات ریاستجمهوری است که در عین حال که از این انتخابات اثر میپذیرد روی انتخاب شدن کاندیداها هم اثرگذار است چون برای 6/5میلیون سهامدار بورس بسیار مهم است که رئیسجمهور آیندهشان چهکسی است و سیاستهای اقتصادیاش چیست. این سهامداران میخواهند ارزش داراییهایشان را در بازار سهام حفظ کنند از این جهت است که گفته میشود میزان تأثیر در انتخابات ریاستجمهوری بر بازار سهام زیادتر از سایر مولفهها است. در همین رابطه و درباره اثر انتخابات ریاستجمهوری با دکتر سیداحمد میرمطهری که در خلال سالهای 76تا 82دبیرکل بورس تهران و سپس بهمدت یک سال رئیس سازمان خصوصیسازی بود گفتوگویی انجام دادهایم.
•بهنظر شما بهعنوان یک کارشناس اقتصادی که سالها مسئولیت دبیرکلی بورس تهران را هم برعهده داشتید، برگزاری انتخابات ریاستجمهوری چه اثراتی میتواند بربازار سهام داشته باشد؟
انتخابات در بسیاری از بازارهای اقتصادی کشور اثرگذار است و این تأثیر با توجه به سیاستهای اقتصادی رئیسجمهور دامنهاش در بازارهای پولی- مالی، بازار سرمایه، طلا و مسکن و کالاهای بادوام مانند املاک و مستغلات گسترش مییابد. در مورد بورس تهران یا بازار سهام با توجه به اینکه تعداد شرکتهای پذیرفتهشده در بورس محدود است و فقط سهام شرکتهای بزرگ و مهم دادوستد میشود که روند سودآوری ثابتی دارند نمیتوان انتظار داشت که این شرکتها چندان تحتتأثیر قرار بگیرند. بهدلیل اینکه نحوه فعالیت این شرکتها بهگونهای تنظیم شده است که کمتر تحتتأثیر فضای سیاسی و رویدادهایی نظیر انتخابات قرار بگیرند و این روند موجب شده که این شرکتها همواره به فعالیتشان ادامه دهند من بعید میدانم که بورس تهران از نتیجه انتخابات ریاستجمهوری صدمه خاصی ببیند چون این شرکتها مجموعهای از بهترین شرکتها هستند.
•بنابر این شما معتقدید که انتخابات اثری بر بازار سهام ندارد؟
عموما بازار سهام در یک دوره موقتی به انتخابات واکنش نشان میدهد و این واکنش بهطور معمول یک اثر روانی ناشی از رویدادهای سیاسی است. اما بحث انتخابات بستگی زیاد به سیاستهای اقتصادی دولت جدید دارد. در واقع تا زمان مشخص شدن دولت و اعلام سیاستهای اقتصادی نمیتوان چندان موضوع را ارزیابی کرد؛ مثلا باید دید که آیا دولت به سمت سیاستهای انبساطی پیش میرود یا سیاستهای انقباضی و یا اینکه برنامه مدون دولت در نظام پولی مالی کشور چیست. همه اینها ترکیب موضوعاتی است که میتواند بر بازار سهام اثرگذار باشد. اگر دولت به سمت سیاستهای انبساطی در نظام پولی پیش برود یک اتفاق در بورس خواهد افتاد و اگر به سمت سیاستهای انقباضی برود اثرش متفاوت خواهد بود. به این ترتیب تا زمانی که کاندیداها بهطور مشخص برنامههایشان را اعلام نکنند ارزیابی تأثیر انتخابات بر بازار سرمایه ممکن نیست.
•بنابراین اثر انتخابات بربورس بستگی به اعلام سیاستهای اقتصادی کاندیداها دارد؟
صددرصد؛مثلا باید دید که سیاست دولت جدید برای اجرای سیاستهای اصل44 و اجرای خصوصیسازی چیست؟ آیا دولت جدید قصد دارد خصوصیسازی را گسترش دهد و سرعت اجرای سیاستهای اصل 44 را بیشتر کند یا اینکه رویه اینچنینی ندارد؟اینها همه موضوعاتی هستند که در بازار سرمایه تعیینکننده و اثرگذار هستند.
•شما گفتید که تعداد شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران محدود است، این به چه معناست؟ آیا منظور شما این است که تعداد 350 شرکت پذیرفته شده در بورس کافی نیست و شرکتهای بیشتری استانداردهای ورود به بورس را دارند اما در بورس پذیرفته نشدهاند؟
بله، تعداد شرکتهای پذیرفته شده در بورس محدود است. در واقع تعداد 350شرکت که سهامشان در بورس دادوستد میشود بسیار کم است و این تعداد باید زیادتر شود. برای پذیرش شرکتها در بورس استانداردها و چارچوبهای مختلفی تعیین شده است بهمعنای اینکه اگر شرکتی بخواهد وارد بورس شود باید تن به رعایت الزامات و چارچوبهای زیادی بدهد اما آیا متناسب با این چارچوبها و الزامهای مختلفی که برای حضور شرکتها در بورس درنظر گرفته شده، انگیزههای لازم هم برای تشویق شرکتها برای ورود به بورس درنظر گرفته شده است.
روشن است که برنامه پذیرش شرکتها در بورس باید اصلاح شود چون متناسب با چارچوبها و مواردی که برای شرکتها درنظر گرفته میشود امتیازهای تشویقی و انگیزشی مانند تخفیفهای مالیاتی و از این قبیل موارد درنظر گرفته نمیشود بنابر این شرکتها انگیزه زیادی برای ورود به بورس ندارند. باید سیاستهای پذیرش شرکتها در بورس تغییر کند چراکه وقتی شرکتی قرار است الزامات متعدد بورس را در مورد گزارشهای بودجه و مالی خود رعایت کند و آنها را بپذیرد، باید در مقابل، انگیزههای مالی، مالیاتی و پولی قوی هم برای آن شرکت درنظر گرفت.
•چه تعداد شرکت در ایران استانـداردهای لازم را بـرای ورود به بورس دارند؟
فهرست شرکتهای فعال ایران در سایت بانک مرکزی وجود دارد. میتوان این فهرست را مورد بررسی قرار داد و سپس نتیجه گرفت که تعداد شرکتهای بورس تا چه تعداد امکان افزایش دارد. افزایش تعداد شرکتهای بورس اثرات بسیار مثبتی دارد؛ از یک طرف این شرکتها میتوانند منابع مالیشان را از طریق بازار سرمایه تأمین کنند از سوی دیگر فشار از سیستم پولی کشور و بانکها کمتر میشود و در عین حال این شرکتها میتوانند نقش پررنگتری در اقتصاد کشور داشته باشند و با تأمین مالی پروژههای خود به اقتصاد کشور کمک کنند.
•اگر بخواهیم یک مرور تاریخی داشته باشیم بر انتخابات ریاستجمهوری در دورههای گذشته، بهنظر شما چه نکته مهمی در انتخابات وجود دارد که بازار سرمایه را تحتتأثیر قرار میدهد؟
در سال1384 و در زمان انتخابات نهم ریاستجمهوری، بهعلت نکات منفیای که در مورد سیاستهای اقتصادی دولت اعلام شده بود بازار سهام با نزول مواجه شد و این اخبار اثر منفی بر بورس گذاشت. در واقع بازار سهام در مقابل سیاستهای اقتصادی دولت جبهه گرفت و این موضوع باعث خروج نقدینگی از بورس تهران شد. اما پس از این و